Platery historia i piękno ukryte w posrebrzanych naczyniach

Urok klasycznej elegancji w naszym salonie osiągniemy ustawiając szklany wazon z białymi kwiatami pośrodku dwóch dużych srebrnych świeczników z długimi świecami. Taka aranżacja nada każdemu wnętrzu wrażenie ładu i harmonii. Srebra i przedmioty posrebrzane - platery są szczególną kategorią staroci, gdyż jako rzeczy iście użytkowe z powodzeniem mogą nam towarzyszyć w codziennym życiu. Rzemieślnicy zazwyczaj sygnowali swoje wyroby puncami oraz innymi znakami probierczymi, ale kupując srebra i platery trzeba także zwracać uwagę na stan zachowania i formę przedmiotu. Warto również pamiętać, że każde czyszczenie srebra i plateru niszczy jego powierzchnię dlatego też nie należy robić tego zbyt często i koniecznie przy użyciu właściwych środków czyszczących. Najbardziej znane wśród polskich wytwórni były Norblin, Fraget, Plewkiewicz i firma braci Henneberg, jednakże wbrew pozorom w obecnych czasach możemy znaleźć niewiele ich oryginalnych wyrobów. Obecnie niezwykle wysoko cenione są na rynku przedmioty wykonane przez francuską wytwórnię Christofle oraz niemiecką fabrykę WMF oraz różnorakiego pochodzenia srebra i platery europejskie. Galeria Antikon internetowy sklep z antykami  oferuje duży wybór srebrnych naczyń i platerów a wśród nich prawdziwe perełki. 

Historia platerów

Technika platerowania narodziła się w 1742 roku a za jej twórcę uważany jest Thomas Boulsover, znany wytwórca sztućców z Sheffield. Legenda odkrycia sposobu platerowania odnosi się do Boulsovera, który chcąc naprawić w swym warsztacie nóż przez przypadek odkrył, iż stopionym srebrem można powlekać miedź. Następnym krokiem było przeniesienie tej techniki na wytwarzanie przedmiotów użytku domowego. Wprowadzenie platerowania umożliwiło kupcom nabywanie za niższą cenę wyrobów ze srebra, oraz innych metali szlachetnych.

Proces oryginalny Sheffield

         Początkowo proces platerowania polegał na pokrywaniu miedzianego rdzenia srebrną blachą i „wyklepywaniu” wszelki pęcherzyków powietrza pojawiających się podczas posrebrzania. Kolejnym krokiem było nałożenie warstwy chroniącej srebro i poddanie całości działaniu wysokiej temperatury, pod wpływem której srebro topiło się i łączyło na stale z miedzianym trzonem. Przygotowane w ten sposób rdzenie były gotowe do walcowania, które pozwalało rozciągnąć blachę na dowolną długość bez obawy, iż metale zostaną rozdzielone. Początkowo produkowano w ten sposób jedynie niewielkie wyroby, później natomiast nabrano rozmachu i zaczęto wyrabiać o wiele większe produkty na przykład półmiski i wazy. Podczas walcowania na końcówkach blachy widać było miedziany trzon. Problem ten zażegnano techniką zawijania końcówek wokół blachy, ale z biegiem czasu wynaleziono sposób nanoszenia srebra na końcówki, bez konieczności tracenia długości. Stopy i uchwyty przedmiotów platerowanych składały się z części wypełnionych ołowiem i lutowanych. Proces ten był niezwykle żmudny i czasochłonny. Nie zawsze sprawdzał się również w praktyce, gdyż uchwyty naczyń służących do stawiania na gorącej powierzchni zwyczajnie potrafiły stopić ołów, w wyniku czego na powierzchni powstawały pęcherzyki.

Rozwój platerowania

Do II połowy XVII wieku wytwarzanie wyrobów platerowanych nie było zbyt popularne. Większość przedmiotów była platerowana jedynie z wierzchu, więc reszta pozostawała cynkowo-matowa. Dopiero po roku 1770 w razie konieczności zaczęto powlekać wyroby obustronnie. W I połowie XIX wieku rozpoczęto platerowanie przedmiotów z białego metalu, gdyż było to o wiele łatwiejsze i nie wymagało aplikacji srebra na krawędzie przez co było bardziej opłacalne.

Pozostałe techniki platerowania

Technika „close plating” ,rozwinięta ok. 1779 roku, polegała na powlekaniu stali srebrem. Rozgrzany przedmiot kąpano w płynnej cynie, później „wklepywano” weń cienką warstwę srebrnej folii za pomocą owiniętego tkaniną młoteczka. Końcowym elementem było zgrzanie ze sobą stali i srebrnej folii. Sposób ten był użyteczny szczególnie przy produkcji niewielkich przedmiotów takich jak sztućce oraz nożyczki do objaśniania świec.

Metoda galwaniczna okazała się znacznie szybsza i tańsza. Był to proces wykorzystujący zjawiska elektrochemiczne występujące podczas przepływu prądu pomiędzy elektrodami umiejscowionymi w kąpieli galwanicznej. Tworzyło to trwało i łatwą w pokrywaniu warstwę srebra, która zrewolucjonizowała wyrób plater. Ponadto do srebrzenia galwanicznego używano czystego srebra zamiast tak jak wcześniej próby sterling (925). W rezultacie przedmioty wytwarzane metodą galwaniczną były znacznie jaśniejsze i bardziej błyszczące.

Elektrotypia to technika pochodząca z przełomu I i II połowy XIX wieku. Metoda ta korzystała ze zjawiska elektrolizy, które umożliwiało pokrywanie srebrem kopii przedmiotów odlanych z metali nieszlachetnych. Pozwalało to na wykonywanie wielu przedmiotów na podstawie jednego wzoru. W ten sposób powstały kopie dawnego rzemiosła artystycznego.

Przedmioty platerowane

Rozwój technik srebrzenia, przyniósł ze sobą rozbudowanie gamy przedmiotów wytwarzanych w warsztatach na terenie całej Europy. W dzisiejszych czasach można wybierać spośród wielu rodzajów antyków platerowanych takich jak:

- sztućce

- półmiski

- wazy do zupy

- cukierniczki

- mleczniki

- świeczniki

- dzbanki do kawy

- dzbanki do herbaty

- dekoracyjne talerze

- podgrzewacze łyżeczek

- koszyki do butelek

Zaś do najbardziej znanych angielskich wytwórców wyrobów platerowanych należą:

- M. Boulton & Co.

- John Green & Co.

- Thomas Law

- John Parasons & Co.

- Roberts, Cadman & Co.

- Nathaniel Smith & Co.

- Henry Wilkinson

Platery są bardzo trwałe i często są przedmiotami codziennego użytku jak platerowane serwisy do kawy czy herbaty.